Dünən Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan Respublikasının Baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı ilə görüş keçirildi. Rusiyanın paytaxtı Moskvada Putinin dəvəti ilə keçirilən görüş ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin bir araya gəldiyi ilk görüş idi.
Bu səbəbdən də bu görüşdən gözləntilər çox idi. Dörd saat keçən qapalı görüşdən sonra tərəflər üçtərəfli növbəti Bəyanata imza atdılar. Budəfəki sənəddə 2020-ci il 9 noyabr tarixli Bəyanatın 9-cu bəndinin regionda bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin bərpası ilə bağlı hissəsinin reallaşdırılması yönündə idi.
Moskva görüşü zamanı Rusiya və Azərbaycan Prezidentlərinin eyni mövqe nümayiş etdirməsi diqqət çəkdi.
Hər iki prezidentin ümumi, ortaq fikri belə oldu ki, münaqişə bitib, düşmənçilik etməkdənsə, indi irəliyə baxmağın zamanıdır. İndi bölgədə Azərbaycanla Ermənistan arasında kommunikasiya xətlərinin açılması, regionun inkişafı barədə düşünməyin vaxtıdır.
Azərbaycandan Ermənistan ərazisindən – Mehri şəhərindən keçməklə Naxçıvan Muxtar Respublikasına yolun açılması ölkəmizin Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələrini genişləndirəcək. Həmin infrastrukturun dəmir yolu və avtomobil yolu ilə gerçəkləşməsini isə Azərbaycan Respublikasının, Ermənistan Respublikasının baş nazirləri müavinlərinin və Rusiya Federasiyası Hökumətinin sədr müavininin birgə həmsədrliyi ilə keçiriləcək İşçi qrupu müəyyənləşdirəcək.
Son Bəyanatdan bəlli olduğu kimi, yanvarın 30-dək bu İşçi qrupu ilk iclasını keçirərək bəzi məsələlərə aydınlıq gətirməlidir. Təbii ki, İşçi qrupunun əsas məqsədlərindən biri regionda nəqliyyat dəhlizlərinin şaxələndirilmiş şəbəkəsinin yaradılması, bu infrastrukturun regionun və ölkələrin inkişafına təsiri, yükdaşımalar və s. məsələlər barədə ölkə başçılarına layihə irəli sürmək olacaq.
Bu məsələ iqtisadiyyatı çökmüş Ermənistanın da işinə yarayacaq. Rusiya ilə quru sərhədi olmayan Ermənistan Azərbaycan vasitəsilə bu imkana malik olacaq.
Bu Bəyanat Azərbaycan xalqının Dağlıq Qarabağla bağlı status məsələsində narahatlığının da qarşısını almış oldu. Çünki bu görüşədək Xankəndi, Xocalı, Xocavənd, Ağdərə şəhərlərində erməni əhalisinin yaşaması qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının mövcudluğunu sürdürəcəyinə dair fikirlər formalaşdırmışdı.
Lakin Bəyanatda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin əvvəl də dediyi kimi, status məsələsi haqda heç nə yoxdur və əsas diqqət yolların açılması barədədir. Bir sözlə, Azərbaycan prezidentinin indiyədək səsləndirdiyi fikirlər bu Bəyanatda əks olunub.
O ki qaldı Paşinyanın “status”la bağlı fikirlərinə, onu da anlamaq mümkündür. Çünki Paşinyandan aşkar şəkildə “münaqişə bitib”, “biz uduzmuşuq”, “status olmayacaq” kimi fikirləri dilə gətirməsini gözləmək absurd olardı. Onun paytaxt İrəvanı hansı şəraitdə tərk etdiyini unutmamalıyıq.
Ermənistan müxalifəti yolları kəsmiş, onu hava limanına buraxmaq istəməmişdi. “Daşnaktütun” kimi radikal partiya üzvləri isə Moskvada ermənilərin əleyhinə sənəd imzalayacağı təqdirdə onun ölkəyə buraxılmamasını tələb edirdi. Elə Moskvadakı Ermənistan səfirliyi önündə nümayiş keçirilməsi də Paşinyanın hansı təzyiq fonunda görüşə qatıldığını göstərir.
Bu səbəbdən də Paşinyanın fikirlərinə daxili auditoriyanı sakitləşdirməyə yönəlmiş açıqlama kimi baxmaq daha doğru olar. Göründüyü kimi, ikinci Bəyanatın müddəalarına da baxdıqda Azərbaycanın diqtə edən tərəf olduğunu görmək mümkündür.
Paşinyan hərbi əsirlərlə bağlı ilk Bəyanatdan irəli gələn məsələni həll etməyin mümkün olmadığından şikayətləndi. Yəni Azərbaycan sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra əsir düşən 62 erməni hərbçisinin Ermənistana verilməsinə razı olmadı. Çünki onlar Azərbaycanın nəzarətində olan ərazilərə müharibə bitdikdən – noyabrın 26-dan sonra hərbi basqın edib. Müharibə bitdiyi üçün onlar əsir yox, Azərbaycan ərazisində terror törətməyə çalışan cinayətkar kimi bizim qanunvericiliklə cəzalarını çəkməlidirlər.
Ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 101-ci ildönümü ərəfəsində Dövlət Sərhəd Xidmətinin əməkdaşları Azərbaycanın memarı və qurucusu, Milli Sərhəd Strategiyasının banisi, xalqımızın dahi oğlu və ümummilli lideri Heydər Əliyevin əziz xatirəsinə sərhədçi ehtiramı olaraq Böyük Qafqaz sıra dağlarının Başdağ silsiləsinin Qızıl Qaya massivində, dəniz səviyyəsindən 3751 metr hündürlükdə yerləşən “Heydər zirvəsi”nə növbəti yürüş təşkil ediblər.
Beynəlxalq səyyahların işğaldan azad edilmiş ərazilərə səfəri davam edir.
Azərbaycanın BMT yanındakı daimi nümayəndəsi Yaşar Əliyev Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bir sıra ölkə liderlərinə ünvanladığı COP29-a dəvət məktubları dünya təşkilatındakı həmkarlarına çatdırıb.
